قلعه تاریخی یل سویی در منطقه اونگوت شهرستان گرمی واقع است که آثاری از دوره پیش از میلاد تا میانی اسلامی مشاهده شده است.
این قلعه متاسفانه در ماه‌های آتی زیرآب سدی که در این منطقه احداث شده است می رود، به همین منظور باستان‌شناسان اداره کل میراث فرهنگی استان اردبیل در حال کاوش نجاتبخشی این قلعه و مجموعه پیرامون آن می‌باشند، در این کاوش مجموعه مسکونی، حمام، قلعه و برخی اشیا ارزشمند تاریخی کشف شده است.
نادر فلاحی مدیرکل میراث فرهنگی استان در خصوص این قلعه گفت: عملیات نجات بخشی به دلیل قرارگیری قلعه و گورستان یل سویی در مجاورت سد تازه کند انگوت شهرستان گرمی انجام شد.
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اردبیل تصریح کرد: در عملیات کاوش، تعداد ۱۵ کارگاه در بخش¬های مختلف محوطه، به خصوص در مکان‌هایی که بعد از آبگیری سد به زیر آب خواهند رفت، ایجاد شد؛ این بخش¬ها شامل، قسمت شاه نشین قلعه، فضاهای مسکونی بخش میانی قلعه، دیوار دفاعی محوطه و همچنین بخشی از گورستان است.
به گفته فلاحی لایه نگاری محوطه، تاریخ استقرار این محوطه را از عصر آهن ۲، یعنی از اواخر هزاره دوم پیش از میلاد تا دوره سلجوقی نشان می¬دهد؛ براساس آثار سطحی و همچنین نتایج کاوش، طولانی ترین دوره استقرار در این محدوده، متعلق به شروع استقرار در این محوطه یعنی عصر آهن ۲ و پایان استقرار یعنی دوره سلجوقی است.
وی افزود: در بازه زمانی بین آغاز و پایان استقرار تعدادی استقرارهای ضعیف نیز در دوره های اشکانی، ساسانی و اوایل اسلام تا دوره سلجوقی در این محوطه قابل مشاهده است و بیشترین حجم آثار بدست آمده در این محوطه، متعلق به فاز پایانی استقرار در اینجا یعنی دوره سلجوقی است؛ کاوش‌ها نشان می‌دهد محوطه قبل از حمله ویرانگر مغول و بدون جنگ و درگیری متروک شده و ساکنان محل به مکان دیگری مهاجرت کرده‌اند.
در عین حال سرپرست تیم کاوش قلعه یل سویی معتقد است آثار سفالی صدر اسلام، نشانگر شباهت‌های غیر قابل انکار آنها با آثار بدست آمده از سامره است، این موضوع بیانگر حضور سپاه اسلام هر چند برای مدت بسیار اندک در این محوطه است.
فریبرز طهماسبی تصریح کرد: به نظر می‌رسد این محل یکی از پایگاه های فرعی سپاه اسلام برای فتح قلعه بذ یا قلعه بابک بوده است؛ نزدیکی این محوطه به برزند چنین احتمالی را قوت می‌بخشد.
وی گفت: از مهمترین نتایج و یافته‌های کاوش می¬توان به برج و باروی بخش شاه نشین قلعه اشاره کرد و به نظر می‌رسد این بخش در دوره ساسانی و صدر اسلام مورد استفاده قرار گرفته است و در دوره سلجوقی و پس از بازسازی برای مدت طولانی از آن استفاده کردند.
به گفته سرپرست تیم کاوش قلعه یل سویی در بخش میانی محوطه آثار معماری خانه های مسکونی ساکن در محوطه بدست آمده است که بدست آمدن تنپوشه در یکی از آنها بیانگر سیستم پیشرفته انتقال آب در این محوطه است.
طهماسبی معتقد است بدست آمدن یک بنای آجری رو باز که برای ساخت آن از یک طرح پیشرفته و کامل مهندسی و معماری استفاده شده از مهمترین یافته‌های کاوش به شمار می‌آید.
وی تصریح کرد: تاکنون نمونه مشابهی از این بنا در کاوش های باستان‌شناسی بدست نیامده است و ارتباط این بنای آجری با آب و همچنین حوض های کوچک و بزرگ برای جمع شدن آب، نشانگر وجود یک بنای پیشرفته صنعتی مرتبط با تصفیه آب یا فناوری عمل آوری گل رس برای ساخت سفال حکایت دارد.
سرپرست تیم کاوش با بیان اینکه این بنا متعلق به دوره سلجوقی است، اظهار کرد: در محوطه گورستان نیز یک گور کوچک چهار چینه سنگی کشف شد و یک گور بزرگ کلان سنگی نیز که قبلا توسط حفاران غیرمجاز تخریب شده بود، پاکسازی و مستندنگاری شد.
وی افزود: اشیای حاصل از کاوش که شامل ظروف سفالی، ظروف فلزی، تعدادی سکه و ابزارالات جنگی را شامل می‌شود در دست مرمت بود و بعد از اتمام مرمت در موزه باستان‌شناسی در معرض نمایش قرار خواهد گرفت.
سرپرست تیم کاوش قلعه یل سویی ابزار امیدواری کرد با تامین اعتبار لازم، فصل دوم کاوش در این محوطه در بخش شارستان که مهمترین بخش این محوطه به شمار می‌آید انجام پذیرد.
گزارش از ونوس بهنود و بهرام آدشیرین پور
انتهای پیام/
