بازار؛ گروه آب و انرژی: کارت سوخت جایگاه های سوخت حذف می شود. آنگونه که رییس اتحادیه جایگاه داران سوخت به بازار می گوید: جایگاه دارها باید تا پایان فروردین کارت سوخت را به شرکت پخش و پالایش تحویل دهند و تنها مجاز هستند که به ازای هر سکو یک کارت داشته باشند. این تصمیم در شرایطی گرفته شده که قلی پور می گوید حدود ۹۰ درصد سوخت گیری ها با استفاده از کارت سوخت های جایگاه دارها انجام می شود. هر چند که مسئولین شرکت پخش و پالایش در پاسخ به بازار هر گونه احتمال افزایش قیمت بنزین را رد می کند، اما بسیاری نگران تکرار دوباره تجربه سال ۹۸ هستند. برخی دیگر این احتمال را می دهند که دولت به دنبال ایجاد محدودیت در سهمیه سوخت خودروهای سواری است. هم اکنون ماهانه ۶۰ لیتر سهمیه بنزین نرخ اول و ۱۵۰ لیتر سهمیه نرخ دوم در کارت‌ های سوخت شخصی افراد شارژ می‌ شود. با این حساب چنانچه سوخت گیری با کارت سوخت جایگاه دارها متوقف شود، هر خودرو به طور متوسط حدود ۲۱۰ لیتر بنزین در ماه می تواند دریافت کند.

رشد منطقی مصرف بنزین

رکورد مصرف سوخت هر روز در حال شکسته شدن است. شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران در نوروز اعلام کرد توزیع روزانه بنزین در نوروز امسال به ۱۲۰ میلیون و ۹۰۰ هزار لیتر در روز رسیده که حاکی از افزایش حدود ۲۰ درصدی مصرف بنزین در نوروز امسال است. بر پایه این گزارش، در روز ۲۹ اسفند ۱۴۰۱ و آخرین روز پارسال، بیش از ۱۴۴ میلیون لیتر بنزین در کشور مصرف شد که این مقدار رکوردی بی سابقه در مصرف بنزین کل کشور به شمار می آید. همچنین در ۱۰ روز پایانی منتهی به سال ۱۴۰۱ به طور میانگین ۱۲۱.۸ میلیون لیتر بنزین در کشور مصرف شد که این رقم نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۰ (۲۰ تا ۲۹ اسفند ۱۴۰۰) با ۱۰۶.۹ میلیون لیتر، ۱۳.۹ درصد افزایش نشان می دهد.

بهروزی فر: چه کاری برای مدیریت و کاهش مصرف انجام داده ایم که انتظار داریم مقدار مصرف سوخت کمتر شود. آیا ناوگان حمل و نقل عمومی کشور توسعه داده ایم یا صنعت خودرو سازی را اصلاح کرده ایم؟ یا اینکه اجازه واردات خودروهای هیبریدی کم مصرف را به کشور داده ایم یا به دنبال نوسازی و تعویض خودروهای فرسوده بوده ایم

مانور رسانه ای مسئولین وزارت نفت روی مساله افزایش مصرف سوخت در حالی است که مرتضی بهروزی فر عضو موسسه مطالعات و پژوهش های انرژی به بازار می گوید این رشد مصرف قابل پیش بینی بود. او در ادامه سخنان خود اظهار داشت: مگر چه کاری برای مدیریت و کاهش مصرف انجام داده ایم که انتظار داریم مقدار مصرف سوخت کمتر شود. آیا ناوگان حمل و نقل عمومی کشور توسعه داده ایم یا صنعت خودرو سازی را اصلاح کرده ایم؟ یا اینکه اجازه واردات خودروهای هیبریدی کم مصرف را به کشور داده ایم یا به دنبال نوسازی و تعویض خودروهای فرسوده بوده ایم.

او افزود: همه ساله تعداد زیادی خودرو به خودروهای کشور افزوده می شود. بخش زیادی از رشد مصرف حاصل همین بیشتر شدن تعداد خودروهاست.

مساله برجام حل نشود، چاره ای جز گران کردن بنزین باقی نمی ماند

آنگونه که در قانون بودجه ۱۴۰۲، درآمدهای دولت از محل فروش بنزین در سال جاری هیچ تغییری نخواهد داشت. از طرفی مسئولین شرکت پخش و پالایش در پاسخ به بازار اعلام کرده اند که برنامه ای برای افزایش قیمت سوخت ندارند. با این وجود نگرانی ها در مورد گرانی بنزین همچنان ادامه دارد. بهروزی فر در اینباره به بازار می گوید: با توجه به تجربه افزایش قیمت بنزین در سال ۹۸، اینکه دولت بخواهد دوباره به سراغ گرانی سوخت برود، بزرگ ترین اشتباهی است که می تواند انجام دهد. با این وجود چنانچه مساله برجام حل نشده و امکان افزایش صادرات غیر نفتی و صادرات نفت و فرآورده های نفتی و بازگشت ارز آنها به کشور فراهم نشود، دولت چاره ای جزر افزایش قیمت انرژی نخواهد داشت.

امیدی به کاهش قاچاق نیست

بر اساس آخرین آماری که جلیل سالاری معاون وزیر نفت اعلام کرده روزانه حدود ۱۰ میلیون لیتر بنزین و گازوییل قاچاق می شود. دولتی ها مدعی اند که با الزامی شدن استفاده از کارت سوخت های شخصی می توان تا حدودی جلوی قاچاق سوخت به کشورهای همسایه را گرفت. فریدون یاسمی مدیر شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی به تازگی در این باره گفته که استفاده از کارت اضطرار جایگاه سبب رشد مصرف بنزین و بعضا عرضه خارج از شبکه سوخت شده است. او در حالی امیدوار است که با الزامی شدن استفاده از کارت سوخت شخصی جلوی قاچاق سوخت گرفته شود که کارشناسان معتقدند دلیل اصلی قاچاق را باید در جای دیگر جستجو کرد.

بخش زیادی از قاچاق سوخت به صورت سیستماتیک در حال انجام است که با جمع آوری کارت سوخت جایگاه داران نمی توان جلوی آن را گرفت. مهم ترین دلیل قاچاق اختلاف قیمت سوخت ایران و کشورها همسایه و ووضعیت بد معیشتی مرزنشیان است

بهروزی فر عضو موسسه مطالعات انرژی می گوید: مادامی که چنین اختلاف فاحشی بین قیمت سوخت در ایران و کشورها همسایه وجود دارد و وضعیت معیشتی مرزنشینان در تنگناست نمی تواند امیدی به کاهش قاچاق داشت.

او همچنین با اشاره به حجم بالای قاچاق سوخت از کشور، گفت: این مقدار سوخت را صرفا نمی توان توسط سوخت برها به صورت غیر قانونی از کشور خارج کرد. بنابر این بخش زیادی از قاچاق سوخت به صورت سیستماتیک در حال انجام است.

این کارشناس انرژی با تاکید بر اینکه دولت باید خود قادر به کنترل مرزهای کشور باشد، ادامه داد: مهم تر از کنترل مرزها توانمند سازی مرزنشینان و ایجاد اشتغال و رونق در شهرهای مرزی است. مادامی که فقر در شهرهای مرزی بیداد می کند، قاچاق هم در این شهرها ادامه خواهد داشت.

احتمال تشکیل صف های طولانی در پمپ بنزین ها

بر اساس آماری که جلیل سالاری معاون وزیر نفت پیشتر اعلام کرده بود در سال گذشته ۳ میلیون و ۹۰۰ هزار کارت سوخت صادر شده است. با این وجود هنوز تعداد افراد فاقد کارت کم نیستند. طوری که رییس اتحادیه جایگاه داران سوخت به بازار اعلام کرده بین ۹۰ تا ۹۵ درصد سوخت گیری ها با کارت جایگاه داران سوخت انجام می شود و تنها ۵ الی ۱۰ درصد مردم از کارت سوخت شخصی خود در هنگام سوخت گیری استفاده می کند.

سوخت گیری هر خودرو به طور متوسط ۴ دقیقه زمان می برد. از آنجایی که هر جایگاه دار به ازای هر سکو تنها یک کارت سوخت دارد، احتمالا در روزهای آینده صف های طولانی و اتلاف زمان برای سوخت گیری را شاهد باشیم. ضمن اینکه حجم زیادی درخواست برای دریافت کارت سوخت در مراکز پلیس+۱۰خواهد رسید

قلی زاده با اشاره به این نکته که سوخت گیری هر خودرو به طور متوسط ۴ دقیقه زمان می برد، ادامه داد: از آنجایی که هر جایگاه دار به ازای هر سکو تنها یک کارت سوخت دارد، احتمالا در روزهای آینده با صف های طولانی و اتلاف زمان برای سوخت گیری با این کارت ها را شاهد خواهیم بود که می تواند فروش ما را حدود ۱۵ درصد کاهش دهد.

جدای از این بعد از محدودیت در توزیع سوخت با کارت های جایگاه داران، این احتمال وجود دارد که در روزهای آینده شاهد افزایش مراجعات مردم برای دریافت کارت سوخت در مراکز پلیس+۱۰ باشیم این در حالی است در بهترین حالت ظرفیت کشور صدور ماهانه حدود ۳۲۵ هزار کارت سوخت بوده است. با این اوصاف حتی در صورت عدم تغییر قیمت و سهمیه بنزین با چالش صدور کارت سوخت و صف های طولانی در پمپ بنزین ها باشیم.